Czym jest hipercholesterolemia?
Cholesterol jest niezbędny dla organizmu człowieka. Określenie „zły” cholesterol odnosi się do specjalnych cząsteczek służących do transportu cholesterolu we krwi. Są to tzw. lipoproteiny o małej gęstości (LDL).Z kolei za „dobry” cholesterol uznaje się lipoproteiny o dużej gęstości (HDL). Ich obecność w dużym stężeniu chroni przed chorobami układu krążenia.
Co jest przyczyną podwyższonego stężenia cholesterolu (hipercholesterolemii)?
Nie ma jednej przyczyny hipercholesterolemii. U większości osób jest ich kilka, różny jest tylko ich udział w rozwoju choroby. Człowiek rodzi się z bardzo niskim stężeniem LDL (30-50 mg/dl) i wydaje się, że taka jego ilość jest wystarczająca do życia. Dwa główne źródła cholesterolu dla człowieka to dieta bogata w pokarmy mięsne i tłuszcze zwierzęce oraz własna produkcja w różnych narządach, głównie w wątrobie. Co ważne, pokarmy dostarczają znacznie mniejszej ilości cholesterolu niż synteza w organizmie.Jakie są objawy hipercholesterolemii?
Niestety wysokie stężenia cholesterolu przez wiele lat pozostają bezobjawowe. Wiele osób dowiaduje się o chorobie przypadkowo, podczas rutynowych badań kontrolnych. Skryty przebieg choroby powoduje, że często pierwszym jej objawem są ciężkie powikłania, jak np. zawał serca.Rola cholesterolu w powstawaniu miażdżycy
Hipercholesterolemia jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka rozwoju miażdżycy. Cząsteczki LDL uszkadzają błonę pokrywającą tętnice od wewnątrz, czyli śródbłonek.
Jest to pierwszy etap choroby.
W kolejnych dochodzi do akumulacji różnych komórek i substancji,
w tym cząsteczek LDL, w ścianie tętnicy i powstania blaszek miażdżycowych. Zmiany te
z czasem powiększają swoją objętość, ograniczając przepływ krwi przez naczynie krwionośne
i prowadząc do upośledzenia funkcji zaopatrywanego przez tętnicę narządu.
Powikłania miażdżycy
Miażdżyca jest chorobą całego organizmu, a jej dominujące objawy zależą od umiejscowienia zwężeń w tętnicach. Jeżeli miażdżyca obejmuje tętnice wieńcowe dostarczające tlen i substancje odżywcze do serca, z czasem pojawiają się objawy choroby wieńcowej. Polega ona na odczuwaniu bólu w klatce piersiowej w trakcie wysiłku,po posiłkach lub w stresie emocjonalnym. Niekiedy pierwszym objawem jest zawał serca, gdy pęknięcie blaszki miażdżycowej prowadzi do nagłego zamknięcia tętnicy wieńcowej.
W przypadku zwężenia tętnic doprowadzających krew do mózgu mogą występować zawroty głowy, omdlenia – a w skrajnych przypadkach – udar. Umiejscowienie blaszek miażdżycowych
w tętnicach kończyn dolnych może skutkować pojawiającymi się podczas chodzenia bólami nóg,
a z czasem bólami spoczynkowymi. Osłabienie ściany zmienionego miażdżycowo naczynia może być przyczyną powstawania tętniaków (patologicznego poszerzenia) np. aorty.
Jaki jest prawidłowy poziom cholesterolu?
Należy podkreślić, że nie istnieje uniwersalna norma stężenia cholesterolu. W zależności od zagrożenia powikłaniami sercowo-naczyniowymi różne stężenia cholesterolu LDL stają się celem dla leczenia hipercholesterolemii.
| Ryzyko | Docelowe stężenie LDL |
| Umiarkowane | < 115 mg/dl |
| Duże ( osoby z rodzinną hipercholesterolemią, ciężkim nadciśnieniem tętniczym) |
< 100 mg/dl |
| Bardzo duże ( osoby z udokumentowaną chorobą wieńcową, po zawale serca, po udarze niedokrwiennym mózgu z cukrzycą, upośledzoną funkcją nerek) |
< 70 mg/dl |
Jak oszacować swoje ryzyko?
Najdokładniejszą
metodą oceny ryzyka jest skorzystanie ze specjalnych tabel, którymi powinien
dysponować lekarz rodzinny lub kardiolog. Jest ono obliczane na podstawie wieku,
wartości ciśnienia, stężenia cholesterolu, palenia tytoniu oraz płci. Osoby z
cukrzycą typu 2, chorobą wieńcową, po udarze mózgu, niewydolnością nerek
charakteryzują się bardzo dużym ryzykiem
i tabele te nie znajdują u takich osób
zastosowania.
|
Czynniki ryzyka choroby wieńcowej
|
|
| Modyfikowalne |
Niemodyfikowalne |
|
|
Jak osiągnąć odpowiednie stężenia cholesterolu?
Sposób postępowania w hipercholesterolemii zależy od wyjściowego stężenia cholesterolu LDL
oraz docelowych jego wartości i powinien być ustalony przez lekarza. Leczenie zawsze obejmuje zmianę stylu życia oraz jeżeli to konieczne, leki obniżające stężenie cholesterolu (hipolipemizujące).
Wśród działań niefarmakologicznych poleca się zmniejszenie spożycia tłuszczów zwierzęcych oraz tłuszczów trans, zastosowanie żywności bogatej w sterole roślinne, zwiększenie spożycia błonnika, redukcję nadmiernej masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej. Zmniejszenie spożycia cukrów, umiarkowane spożycie alkoholu czy zaprzestanie palenia tytoniu wywierają dodatkowo pozytywny wpływ na stężenie „dobrego” cholesterolu HDL.
dr n. med. Marcin Michalak
I Katedra i Klinika Kardiologii WUM
hipercholesterolemia,cholesterol,miażdżyca
